ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΙ "ΤΙΓΡΕΙΣ" ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ "ΕΡΥΘΡΩΝ ΜΟΝΟΜΑΧΩΝ"
Στις 20 Απριλίου 1942, ανήμερα των 53ων γενεθλίων του Φύρερ, η κίνηση στην "φωλιά του λύκου", στο Ράστενμπουργκ (σημερινό Kętrzyn) της Ανατολικής Πρωσίας, ήταν ασυνήθιστα μεγάλη. Το ίδιο ασυνήθιστο ήταν και το δώρο που οι εταιρείες Henschel και Porsche επεφύλασσαν για τον εκστασιασμένο δικτάτορα: Ένα βαρύ άρμα μάχης, τις προδιαγραφές του οποίου το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων (Oberkommando der Wehrmacht - OKW) μόλις πριν 6 μήνες είχε επακριβώς προσδιορίσει και που έμελλε να περάσει στην "αθανασία" της Ιστορίας με το θρυλικό όνομα "Tiger".
Παρασυρόμενος από το γενικότερο κλίμα ενθουσιασμού που ο ατσάλινος "γίγαντας" είχε προκαλέσει σε όλους ανεξαιρέτως τους παρευρισκόμενους (ανώτατοι κομματικοί παράγοντες, αξιωματικοί και τεχνικοί οπλικών συστημάτων κ.ά.), ο Χίτλερ κυριεύθηκε από υπεραισιοδοξία. Πλησίασε το πρότυπο άρμα και παρέμεινε με το βλέμμα καρφωμένο πάνω του: Ήταν άραγε η στιγμή που υποσχόταν την δικαίωση των προσδοκιών του ή μια ακόμη απατηλότητα σαν κι αυτές που γεννούσε η αχαλίνωτη δίψα του για την τελική νίκη και τον κρατούσαν δέσμιο από την αρχή του πολέμου;
 |
| Τέλη 1943, Zhytomyr Ουκρανίας: Το Tiger S33 του Λόχου Bαρέων Αρμάτων του 2ου Συντάγματος της Μεραρχίας Γρεναδιέρων Panzer Waffen SS Das Reich, ενώ διέρχεται από δασωμένη περιοχή κοντά στο Berditchev, ακολουθούμενο από το άρμα με σήμανση S13 |
 |
| "Mια επιλαρχία Tiger αξίζει όσο μια κανονική μεραρχία Panzer" - Αδόλφος Χίτλερ, 1944 |
Ωστόσο, οι διοικητές της πρώτης γραμμής συνέχισαν να ενημερώνουν τους αρμόδιους, με πρώτο τον στρατηγό Χάιντς Γκουντέριαν (Heinz Guserian), που ήδη από τα τέλη του 1941 επέμενε πως το συγκεκριμένο αυτό άρμα των Σοβιετικών έσπερνε πανικό στους άνδρες του και καταβαράθρωνε το ηθικό τους. Στο ημερολόγιο του στρατηγού Άλφρεντ Γιοντλ (Alfred Jodl), υπεύθυνου για τον σχεδιασμό των επιχειρήσεων του OKW, φαίνεται ξεκάθαρα η δυσάρεστη έκπληξη που ο ίδιος δοκίμασε όταν έλαβε γνώση για την εμφάνισή του στην περιοχή της Ρίγα (Λετονία). Ανάλογα δυσάρεστη ήταν και η αναφορά της 17ης Μεραρχίας, σχετικά με την συμπλοκή της με "τεθωρακισμένα αγνώστου τύπου" κοντά στο Σένο (σημερινό Sjianno, νότια του Vitebsk) της Λευκορωσίας, όπου οι απεγνωσμένοι χειριστές των αντιαρματικών της παρακολουθούσαν έκπληκτοι τα βλήματα των πυροβόλων τους να εξοστρακίζονται.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ "ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΜΟΝΟΜΑΧΟΥ"
Επρόκειτο για την νέα σειρά σοβιετικών αρμάτων μάχης με την κωδική ονομασία Τ-34, τα οποία, σε αντίθεση με τα προηγούμενα ταχυκίνητα μοντέλα της σειράς ΒΤ και τα ελαφρά Τ-26, μπορούσαν να κινούνται με 47 χλμ./ώρα φέροντας ένα αξιόπιστο πυροβόλο με διαμέτρημα 76,2 χιλ. Επίσης, οι μεγάλοι τροχοί τους και οι φαρδιές ερπύστριες επέτρεπαν άνετα την κίνηση σε βαλτώδεις ή χιονισμένες περιοχές, προσδίδοντας στο άρμα σημαντική ευστάθεια και αναρριχητική ικανότητα. Σχεδόν "αθέατα", αφού το χαμηλό τους προφίλ δεν επέτρεπε την αποτελεσματική σκόπευσή τους από τους Γερμανούς, τα μολις 26,5 τόνων Τ-34 σύντομα κυριάρχησαν στα πεδία των μαζών του Ανατολικού Μετώπου και έγιναν ο εφιάλτης των εισβολέων.
Αποστολή
Η Μόσχα είχε κατά νου ένα ταχυκίνητο, ευκολοσυντήρητο και αξιόπιστο άρμα γενικών καθηκόντων, που θα επιβαλλόταν του αντιπάλου εξαιτίας της αριθμητικής και όχι της ποιοτικής του υπεροχής. Σκοπός του θα ήταν η υποστήριξη του πεζικού και η διενέργεια ανιχνευτικών αποστολών σε αρκετό βάθος πίσω από τις εχθρικές γραμμές, με βασική αποστολή την συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις θέσεις και τα σημεία ανεφοδιασμού των Γερμανών.
Επίσης, θα συμμετείχε σε αμυντικές επιχειρήσεις αναχαίτισης της γερμανικής προέλασης, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την δυνατότητα για ευκαιριακές αντεπιθέσεις κατά των απαγορευμένων μέχρι τότε εχθρικών ζωνών, απειλώντας τις εστίες ανεφοδιασμού και παρακωλύοντας την επικίνδυνη συσσώρευση εφεδρειών της Wehrmacht στις χαρακτηριζόμενες ως ευαίσθητες περιοχές. Τέλος, αποθησαυρίζοντας εμπειρίες και εφαρμόζοντας τις απαραίτητες βελτιώσεις, οι Ρώσοι αρματιστές θα χρησιμοποιούσαν τα Τ-34 για να φθείρουν τον αντίπαλο αποτολμώντας ανοικτές αντιπαραθέσεις.
Από την στιγμή που τα Τ-34 έπρεπε να επιχειρούν μακριά από τις βάσεις ανεφοδιασμού και συντήρηασής τους, ήταν υποχρεωμένα να διαθέτουν τεχνολογική πιστότητα, μεγάλη αυτονομία καυσίμων, πυρομαχικών και τροφίμων για το προσωπικό, αλλά και δυνατότητα αδιάλειπτης επικοινωνίας με το αρχηγείο διοίκησης του τομέα τους.
Τεχνολογικά μειονεκτήματα και σταδιακές βελτιώσεις
Δυστυχώς, από τεχνολογική άποψη, τα πράγματα σε πρώτη φάση δεν εξελίχθηκαν ομαλά. Τα πρώτα "κομμάτια" παραγωγής 1940 (Τ-34/76Α) του εργοστασίου Gorki ακολουθούσαν αβασάνιστα την εφαρμογή του σταλινικού ιδεώδους: "Μεγάλη ποσότητα από μόνη της αποτελεί... ποιότητα!". Αυτό εν ολίγοις σήμαινε την ανενδοίαστη θυσία της ποιότητας σε όφελος της αριθμητικής υπεροχής.
Η έλλειψη πετρελαιοκινητήρων επέβαλε την τοποθέτηση του βενζινοκινητήρα των αρμάτων της σειράς ΒΤ (ΜΤ-17), καθιστώντας τα Τ-34 αρκετά εύφλεκτα. Το πρόβλημα φάνηκε ότι θα υποχωρούσε με την τοποθέτηση του πετρελαιοκινητήρα V-2, αλλά η ιπποδύναμη αποδείχθηκε αναιμική, κυρίως επειδή τα φίλτρα καθαρισμού αέρα της μηχανής ήταν "εγκληματικά αναποτελεσματικά, κατασκευασμένα από χείριστης ποιότητας υλικά που μόνο ένας... σαμποτέρ θα μπορούσε να επιλέξει!" Μετά από 343 χλμ. οδήγησης, οι φθορές στα πιστόνια και τους κυλίνδρους ήταν ανεπίδεκτες επισκευών και οι ηλεκτροσυγκολλήσεις εμφάνιζαν ρωγμές με αποτέλεσμα την εκτεταμένη απώλεια λιπαντικών.
Ανάλογα προβληματικές ήταν οι μίζες και το σύστημα αναμετάδοσης, όπου τα γρανάζια εμπλοκής συχνά θρυμματίζονταν. "Η χημική ανάλυση απέδειξε πως το πρόβλημα ξεκινούσε από την θερμική επεξεργασία κατά την κατασκευή τους, που σε καμιά περίπτωση δεν συμβάδιζε με τις αμερικανικές προδιαγραφές. Ο συμπλέκτης ήταν κατασκευασμένος από ατσάλι φτωχής ποιότητας, που στην Αμερική είχε προ ετών καταργηθεί ακόμη και για τα αγροτικά τρακτέρ!" Αυτά ανέφερε -μεταξύ άλλων- το πόρισμα των ειδικών του Aberdeen Testing Grounds των ΗΠΑ, που στα τέλη του 1942 ανέλαβαν να περάσουν σε έλεγχο κάποια Τ-34 για λογαριασμό των Σοβιετικών.
Η τοποθέτηση του 12κύλινδρου W-2/34 κινητήρα σε σχήμα V, ο οποίος απέδιδε 500 ίππους στις 1.800 στροφές / λεπτό (σχέση συμπίεσης 15:1) δίνοντας αναλογία 15,9 ίππων ανά τόνο, πρόσφερε στο άρμα μια ικανοποιητική ταχύτητα. Αρχικά το ρεζερουάρ χωρούσε 480 λίτρα καυσίμου, αλλά στην συνέχεια αυξήθηκε σε 540 (Τ-34/76 1941).
Ωστόσο παρέμενε το πρόβλημα των μπουλονιών, εξαιτίας της κακής ποιότητας του μετάλλου από το οποίο αυτά κατασκευάζονταν. Τα μπουλόνια φθείρονταν γρήγορα και στην θέση τους οι άνδρες της πρώτης γραμμής οξυγονοκολλούσαν πείρους, σε βάρος ασφαλώς της απαιτούμενης ελαστικότητας. Αυτή ήταν η προσφιλής πρακτική αντιμετώπισης παρόμοιων προβλημάτων, όπως αυτών που είχαν να κάνουν με τους πείρους σύνδεσης των κομματιών των ερπυστριών που, μετά από έντονη καταπόνηση σε ανώμαλο έδαφος έσπαγαν και το άρμα ακινητοποιείτο, αποτελώντας εύκολο στόχο για τα γερμανικά πυροβόλα.
Ανάλογα προβλήματα παρουσίαζαν και τα αμορτισέρ (σχεδίασης John Walter Christie, με εγκάρσια ελατήρια επαναφοράς -φιλοσοφία που τα Τ-34 δανείζονταν από τα ΒΤ), καθώς, παρά τα πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών σουστών, γρήγορα παρουσίαζαν δείγματα κόπωσης εξαιτίας των κακής ποιότητας μετάλλων που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή τους.
Σε σχέση με την άνεση του τετραμελούς πληρώματος, τα πράγματα ήταν ακόμη πιο αποκαρδιωτικά. Οι Αμερικανοί απορούσαν πώς ήταν δυνατόν να χωρούν στον πυργίσκος ο διοικητής - πυροβολητής και ο γεμιστής, ιδίως κατά τους χειμωνιάτικους μήνες που φορούσαν τα χοντρά τζάκετ τους. Αρχικά, ο διοικητής δεν είχε δικό του άνοιγμα, οπότε στερείτο την δυνατότητα ευρύτερης παρατήρησης του εξωτερικού χώρου. Ακόμη κι όταν αναγκαζόταν να ανοίξει το πόρτιο εξόδου στην κορυφή, η ορατότητά του περιοριζόταν δραματικά εξαιτίας του οριζόντιου ανορθόδοξου τρόπου ανοίγματος. Έτσι η ορατότητα εξασφαλιζόταν αποκλειστικά από ένα εγκάρσιο πανοραμικό περισκόπιο (ΡΤ-6 για τα πρώτα μοντέλα και ΡΤ-5 ή ΡΤ-4-7 για τα επόμενα), που από το 1941 συνοδευόταν από επιπλέον ένα στην άλλη πλευρά.
Η κατάσταση βελτιώθηκε νωρίς το 1942, με την πρόβλεψη ενός ακόμη στρογγυλού ανοίγματος στην κορυφή του πυργίσκου. Όταν τα δύο πόρτια ήταν ταυτόχρονα ανοικτά, έδιναν την εντύπωση τεράστιων αυτιών ποντικού, ώστε οι Γερμανοί αποκαλούσαν το άρμα ειρωνικά Μίκυ Μάους!
Τον χειμώνα 1942 - 1943 τοποθετήθηκε ένας πιο ευρύχωρος εξάγωνος πυργίσκος, και από το καλοκαίρι του 1943 προβλέφθηκε ένας κυλινδρικός θύλακας για τον διοικητή. Τα Τ-34/85 κατασκευής Φεβρουαρίου 1944 (και εντεύθεν) διέθεταν στον πυργίσκο του χώρο τριών ανδρών, οπότε ο διοικητής απαλλάχθηκε από τα καθήκοντα του πυροβολητή, τα οποία μέχρι τότε τον αποσπούσαν κατά την διάρκεια των αρματομαχιών.
Το πυροβόλο που αρχικά επιλέχθηκε ήταν το L-11, αλλά δεν ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις. Γι' αυτό ο Γκράμπιν (Vasili Gavrilovich Grabin) υπεύθυνος σχεδιασμού του εργοστασίου 92 στο Gorki, έλαβε τον Ιούλιο του 1940 την πρωτοβουλία να κατασκευάσει το πυροβόλο F-34 των 76,2 χιλ. Η επίσημη έγκριση από το Συμβούλιο Άμυνας της Μόσχας ήρθε αργότερα, όταν οι δυσμενείς αναφορές από το μέτωπο κατέκλυσαν την STAVKA. Η μαζική παραγωγή του ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1941 και από τον επόμενο μήνα άρχισε να τοποθετείται στα Τ-34.
Σε πρώτη φάση, τα αποτελέσματα του νέου πυροβόλου ήταν ικανοποιητικά. Αλλά όταν εμφανίστηκαν στο πεδίο της μάχης τα πρώτα Panther και Tiger, τα οποία υπερείχαν -μεταξύ άλλων- σε θωράκιση, η STAVKA συνέστησε την αποφυγή άμεσων αντιπαραθέσεων. Περίπου 320 Τ-34 παραγωγής 1941 και 1943 ήταν ήδη εξοπλισμένα με το πυροβόλο μεγάλης εμβέλειας Zis-4 Zis-4M των 57 χιλ. και χρησιμοποιήθηκαν ως κυνηγοί αρμάτων.
 |
| Μια συνηθισμένη εικόνα: Ένα σοβιετικό Τ-34 φλέγεται (Ρωσία, 1941) |
TIGER, Ο ΑΤΣΑΛΙΝΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ
Πρεμιέρα με απογοητεύσεις
Στις 22 εκείνου του μηνός, τέσσερα από αυτά στάλθηκαν στην 502 Επιλαρχία Βαρέων Αρμάτων (502 schwere Panzer Abteilung), στην περιοχή του Λένινγκραντ. Τα χαράματα της 29ης ήδη πατούσαν τα χώματα του χωριού Mga και όταν το ρολόι έδειξε 11:00 ο ταγματάρχης Μέρκερ (Richard Merker), διοικητής του 1ου Ουλαμού της 1ης Ίλης (που επιπλέον αποτελείτο από έξι PzKpfw III ausf. L και J), τα οδήγησε στις προεπιλεγμένες θέσεις μάχης.
Πίσω από το πρώτο Tiger ακολουθούσε ο αντιπρόσωπος της Henshel Φράνκε (Hans Franke), μέσα σ' ένα VW Kubelwagen. Επιθυμούσε να καταγράψει τις πρώτες παρατηρήσεις για την συμπεριφορά του συγκεκριμένου άρματος σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Στην συμπλοκή που επακολούθησε οι Ρώσοι οπισθοχώρησαν και την γερμανική επίθεση ανέλαβε να αναχαιτίσει το σοβιετικό πυροβολικό. Τρία από τα Tiger ακινητοποιήθηκαν λόγω μηχανικών βλαβών, αλλά οι Σοβιετικοί δεν τόλμησαν να επιχειρήσουν να τα συλλάβουν.
Την νύχτα ο Μέρκερ οργάνωσε την απόσυρσή τους, και μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου όλα τα απαιτούμενα ανταλλακτικά είχαν μεταφερθεί αεροπορικά από την μονάδα παραγωγής της Henshel (στο Kassel) στο στρατηγείο της 502 sPzAbt. Την επόμενη μέρα, τα άρματα ήταν και πάλι ετοιμοπόλεμα.
Ο Φράνκε σημείωνε απογοητευμένος: "...Οι αλληλοκαλυπτόμενοι τροχοί [σ.σ. των Tiger] εξασφάλιζαν ευστάθεια και ανακούφιζαν τα αμορτισέρ, αλλά ευνοούσαν την συσσώρευση λασπών και χόρτων στα ενδιάμεσα κενά".
Ήταν αναμφίβολα ένα μεγάλο πρόβλημα που ιδίως τους χειμωνιάτικους μήνες επιδεινωνόταν, γιατί κατά την διάρκεια της νυκτερινής στάθμευσης οι λάσπες αυτές πάγωναν και οι χαμηλές πρωινές θερμοκρασίες δεν επέτρεπαν άμεσα το λιώσιμό τους, ώστε να μπορέσει το άρμα να κινηθεί. Όχι σπάνια, τα πληρώματα και οι βοηθοί αναγκάζονταν να εξαγάγουν τους κινητήριους τροχούς και όλους τους εξωτερικούς της κάθε πλευράς, προκειμένου να λύσουν τις ερπύστριες και να απομακρύνουν τα ενοχλητικά σώματα. Ένα καλά εκπαιδευμένο πλήρωμα μπορούσε να πραγματοποιήσει την όλη διαδικασία εντός 20 λεπτών -αυτό όμως δεν ήταν κανόνας.
Από τον Φεβρουάριο του 1944, στα περίπου 800 τελευταία μοντέλα παραγωγής (και συγκεκριμένα από το υπ' αριθμ. 250822 και μετά) οι τροχοί αντικαταστάθηκαν από τους χαλύβδινους του Tiger II (Königstiger) της εταιρείας Eisenwerke, που ακολουθούσαν την φιλοσοφία των σοβιετικών KV-1. Παράλληλα καταργήθηκε η εξωτερική σειρά τροχών.
Συγκρατημένος ενθουσιασμός
Στις 5:00 το απόγευμα της 16ης Σεπτεμβρίου 1942, ένα από εκείνα τα τέσσερα Tiger του Λένινγκραντ αντιμετώπισε τους Σοβιετικούς. Η ευστοχία του υπέροχου πυροβόλου των 88 χιλ. και η αξεπέραστη θωράκιση του άρματος αναθάρρησε τους μέχρι τότε απογοητευμένους Γερμανούς αρματιστές. Επιπλέον τρία Tiger εντάχθηκαν στην δύναμη της 502 sPzAbt. μέχρι τις 18 εκείνου του μήνα.
Στην επόμενη αναμέτρηση με τους Ρώσους, στις 22 Σεπτεμβρίου, συμμετείχαν τέσσερα Tiger. Η πηχτή ρωσική λάσπη (rasputitsa) έκανε πάλι το θαύμα της σε όφελος των αμυνομένων Ρώσων. Το πρόβλημα για τους Γερμανούς έγινε οξύτερο εξαιτίας της πυκνά δασωμένης περιοχής. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η υπερθέρμανση κατέστρεψε τα πυροβόλα των δύο από τα Tiger, ενώ το τρίτο δέχθηκε αντιαρματικό βλήμα και η κάννη του πυροβόλου του αχρηστεύτηκε. Ένα δεύτερο βλήμα χτύπησε το διαμέρισμα του οδηγού και το άρμα τυλίχθηκε στις φλόγες. Όμως δεν μπόρεσε να διατρήσει την βαριά θωράκιση και να εκραγεί στο εσωτερικό του άρματος, σκοτώνοντας το πλήρωμά του. Το τέταρτο Tiger δέχθηκε απευθείας πλήγμα από αντιαρματικό και ο κινητήρας του αχρηστεύτηκε. Το πλήρωμά του, αφού έριξε χειροβομβίδες στο εσωτερικό του, το εγκατέλειψε.
Οι αποτυχημένες αυτές πρώτες "συναντήσεις" των Tiger με τους Ρώσους ήταν, από την άποψη της τακτικής, επουσιώδεις, καθώς επρόκειτο για αποσπασματικές και μεμονομένες αψιμαχίες που δεν ήταν δυνατόν να επηρεάσουν την έκβαση του πολέμου στο συγκεκριμένο μέτωπο. Αλλά, όπως έυστοχα είχε παρατηρήσεις ο Γκουντέριαν, είχε ήδη χαθεί για τους Γερμανούς το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.
Επίσης, τα Tiger δεν είχαν ακόμη αντιμετωπίσει τα Τ-34. Ενεργούσαν σε δευτερεύουσες και ανούσιες αποστολές -πράγμα ανεπίτρεπτο για ένα άρμα "πολυτελείας", που σοίχιζε στο σκληρά δοκιμαζόμενο Ράιχ το υπέρογκο ποσό των 250.800 μάρκων (τα PzKpfw III κόστιζαν 96.000 - 103.000 μάρκα, τα IV 103.500 - 115.962 μάρκα και τα Panther 117.100 μάρκα), απαιτούσε για την κατασκευή του 300.000 εργατοώρες και για την κίνησή του σημαντικές ποσότητες καυσίμου.
Αποστολή
Το Tiger ήταν σχεδιαμσένο ως άρμα άμεσης ανοικτής κρούσης και διάσπασης του εχθρικού μετώπου (Durchbruchwagen), με μεγάλο δραστικό βεληνεκές και ισχυρά πολυβόλα, ώστε αν χρησιμοποιείτο συγκεντρωτικά θα μπορούσε εύκολα να προσβάλει ακόμη και καλά οχυρωμένες θέσεις του εχθρού, δημιουργώντας τεράστια ρήγματα στην αμυντική του διάταξη. Ο Γκουντέριαν, ο οποίος πολύ πριν την έναρξη του πολέμου είχε προφητικά τονίσει τα πλεονεκτήματα των μαζικών επιθέσεων των τεθωρακισμένων, επέμενε στην κατανομή των βαρέων αρμάτων σε ανεξάρτητους σχηματισμούς, ώστε να εξασφαλίζεται η μαζική ισχύς κρούσης με την συγκέντρωση. Αντ' αυτού, το OKW φρόντισε απερίσκεπτα να τα διασπείρει στους λόχους των τεθωρακισμένων μεραρχιών, που δρούσαν σε διαφορετικά σημεία του μετώπου.
Σύντομα όμως τα Tiger δημιούργησαν τους ανεξάρτητους σχηματισμούς που επιθυμούσε ο Γκουντέριαν -τις γνωστές Επιλαρχίες Βαρέων Αρμάτων (sPzAbt.). Μόνο οι τρεις επίλεκτες μεραρχίες Panzer των Waffen SS (οι Leibstandarte Adolf Hitler, Das Reich και Totenkopf) διέθεταν δικά τους Tiger.
Τελικά, οι πρώιμες "παιδικές ασθένειες" που αφορούσαν κυρίως στο σύστημα μετάδοσης της κίνησης (εξαιτίας του υπέρογκου βάρους), τις διαρροές στα σημεία των ενώσεων επί του σκάφους και το σύστημα πέδησης, γρήγορα ξεπεράστηκαν με την συχνή και προληπτική συντήρηση. Έτσι οι Γερμανοί χρωματιστές όχι μόνο έμαθαν να "ζουν" μαζί τους αλλά και να στηρίζουν σε αυτά τις ελπίδες τους για νίκη. Με το πέρασμα του χρόνου, αυτό που για τους αντιπάλους αποτελούσε τον φόβο και τρόμο, για τους ίδιους τους Γερμανούς αποδείχθηκε ένα πολύτιμο "εργαλείο" με το οποίο ήλπιζαν να επιβληθούν στο αδυσώπητο πεδίο των μαχών του Ανατολικού Μετώπου -και όχι μόνο.
Ένας γίγαντας ασφυκτιά...
Στην βάση της λογικής του επιθετικού δόγματος της Wehrmacht, πρώτος και κύριος στόχος των βαρέων αρμάτων ήταν η εξάλειψη από μεγάλη απόσταση των εχθρικών αντιαρματικών πυροβόλων της πρώτης αμυντικής ζώνης του εχθρού. Κατόπιν, τα Tiger θα αναλάμβαναν την καταστροφή του πεδινού πυροβολικού των μετόπισθεν του αντιπάλου. Αλλά πρώτα θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν τα εχθρικά άρματα μάχης από μια απόσταση ασφαλείας, σε ανοικτή αντιπαράθεση, επειδή ήταν βέβαιο πως, στο διάστημα μεταξύ των δύο προσβολών του πυροβολικού των Σοβιετικών, ο εχθρός θα επιχειρούσε μια σύντομη αντεπίθεση.
Τα Tiger λοιπόν είχαν κατασκευαστεί γι' αυτόν ακριβώς τον σκοπό: Την καταστροφή των εχθρικών αρμάτων στο εκτεταμένο πεδίο της μάχης, όπου θα είχαν την δυνατότητα να βάλλουν από απόσταση ασφαλείας και όχι εκ του σύνεγγυς, κι ακόμη να μπορούν στην συνέχεια να εκτελούν απρόσκοπτα τεράστιους ελιγμούς τακτικής. Επομένως, σε περιπτώσεις περιορισμένης ευρύτητας χώρου, τα Tiger έμοιαζαν με γίγαντα που ασφυκτιούσε. Όταν αυτό έγινε κατανοητό από τους Σοβιετικούς, οι Γερμανοί αρματιστές πέρασαν δύσκολες ώρες...
ΜΑΖΙΚΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ ΠΥΡΟΣ
Συμβαίνει συχνά στον πόλεμο ένα οπλικό σύστημα με τις καλύτερες προδιαγραφές να αποδειχθεί στην πράξη υποδεέστερο των προσδοκιών των κατασκευαστών του -και το αντίθετο. Τόσο το Tiger όσο και το Τ-34 υπήρξαν χαρακτηριστικά παραδείγματα μιας τέτοιας παραδοξότητας.
Προκειμένου να αξιοολογήσουμε αντικειμενικά την αποτελεσματικότητα των δύο αυτών αρμάτων στο πεδίο της μάχης, κρίνεται σκόπιμο να παρακολουθήσουμε την πορεία τους όχι τόσο από τεχνολογική άποψη όσο υπό το πρίσμα των εμπειριών των ίδιων των αρματιστών που τα χρησιμοποίησαν αλλά και των ανθρώπων που έφεραν την ευθύνη του σχεδιασμού των επιχειρήσεων.
Είναι γεγονός όρι, αρχικά, οι Σοβιετικοί επέδειξαν ατολμία ενώπιον του νεοφερμένου "γίγαντα". Στις 27 Σεπτεμβρίου 1942, η 1η Ίλη της 502 sPzAbt. ενισχύθηκε με επιπλέον τρία Tiger (που τελικά πιστώθηκαν στην 2η Ίλη) και ανέπτυξαν αμέσως δράση. Δύο ημέρες πριν την εκπνοή του έτους, η 2η Ίλη εντάχθηκε στην Ομάδα Στρατιών Ντον του στρατάρχη Μανστάιν (Erich von Manstein). Η 1η Ίλη συνέχισε την δράση της στον τομέα του Λένινγκραντ, όπου αντιμετώπισε την σοβιετική αντεπίθεση της 12ης Ιανουαρίου 1943, η οποία αποσκοπούσε στην λύση της πολιορκίας της πόλης. Δώδεκα Τ-34 καταστράφηκαν ολοσχερώς από μόνον τέσσερα Tiger, ενώ τα υπόλοιπα τράπηκαν σε φυγή.
Μετά από τέσσερις ημέρες, οι Ρώσοι κατάφεραν να συλλάβουν σχεδόν άθικτο ένα Tiger και το έστειλαν στο ερευνητικό κέντρο της Kubinka, 63χλμ. δυτικά της Μόσχας, για περαιτέρω μελέτη. Μέχρι την 18η Ιανουαρίου, οπότε η 1η Ίλη κυκλώθηκε στο Schlüsselburg, χάθηκαν επιπλέον πέντε Tiger.
Στις 2 Απριλίου 1943, το επιτελείο της 18ης Στρατιάς ανέφερε τρεις τομείς δράσης των Tiger στην περιοχή του Λένινγκραντ: α) νότια της λίμνης Ladoga, στο Siniavino, κατά το διάστημα 12 Ιανουαρίου - 5 Φεβρουαρίου, β) στην περιοχή των χωριών Mistskino, Testsernitsevo και Porkusi, όπου μεταξύ 12 και 17 του μηνός διατάχθηκαν να επιτεθούν σε σημείο συγκέντρωσης σοβιετικών τεθωρακισμένων από τα οποία κατέστρεψαν 31 άρματα, και γ) στην οδική αρτηρία νότια του Krasni Bor, όπου κινούνταν αρκετά Τ-34. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις τα γερμανικά Tiger εκτέλεσαν άψογα τις αποστολές τους, επιτιθέμενα κάθε φορά σε σχηματισμό των τεσσάρων και καταστρέφοντας συνολικά 160 άρματα του εχθρού! Οι όποιες γερμανικές απώλειες οφείλονταν κυρίως σε μηχανικές βλάβες και ακινητοποιήσεις λόγω εδαφικής ακαταλληλότητας. Σύμφωνα με τις αναφορές, μόνο τα μισά από τα ακινητοποιημένα Tiger είχαν δεχθεί εχθρικά πυρά, και από αυτά μόνον το 1/5 είχαν προσβληθεί από Τ-34.
Μέχρι τον Ιούλιο του 1943, πραγματοποιήθηκαν αλλεπάλληλες αφίξεις νέων Tiger, ώστε να συμπληρωθούν τα 14 άρματα που απαιτούσε η οργανική διάταξη κάθε ίλης, σύμφωνα με την διαταγή της 5ης Μαρτίου. Η Leibstandarte αφίχθη στο Χάρκοβο τέλη Ιανουαρίου εκείνης της χρονιάς για να ενταχθεί στο ΙΙ Σώμα Panzer Waffen SS του αντιστράτηγου Χάουσερ (Paul Hausser). Τα εννέα Tiger της 13ης Ίλης της ήταν ανάμεσα σε αυτά που αντιμετώπισαν τα Τ-34 του Μηχανοκίνητου Συγκροτήματος Ποπόφ στην προσπάθειά της να καταλάβουν την πόλη. Στις 8-9 Φεβρουαρίου, στην Merefa, υπό την ηγεσία του θρυλικού αρματιστή Βιτ (Fritz Witt) και με αρωγό τον επιτήδειο ίλαρχο Βίνσε (Max Wünsche), το 1ο Σύνταγμα κατάφερε να καθυστερήσει την σοβιετική προέλαση δίνοντας ένα σκληρό "μάθημα" στα Τ-34 του Ποπόφ.
Ωστόσο, για να αποφύγουν την κύκλωση, οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Χάρκοβο και να αναδιπλωθούν στο Krasnograd.
Το "αστέρι" του Στράχβιτς
Την περίοδο αυτή αναδείχθηκε το "αστέρι" του συνταγματάρχη Στράχβιτς (Hyazinth Graf Strachwitz von Gross Zauche und Camminetz), νεοδιορισμένου διοικητή του Συντάγματος Panzer της Μεραρχίας Grossdeutschland. Όταν αργά το απόγευμα μιας από εκείνες τις γεμάτες δράση ημέρες ο Στράχβιτς επισκέφθηκε ένα προκεχωρημένο παρατηρητήριο, είδε ξαφνικά την συγκέντρωση υπεράριθμων σοβιετικών αρμάτων μάχης να κατευθύνονται κατά πάνω του.
Το σκοτάδι ανάγκασε τους Ρώσους να σταματήσουν, κι έτσι ο Στράχβιτς μπόρεσε κατά την διάρκεια της νύχτας να ανασυντάξει τα Tiger που διέθετε. Με το πρώτο φως της αυγής, οι Ρώσοι ξεκίνησαν την ανάπτυξή τους. Οι πειθαρχημένοι άνδρες του Γερμανού συνταγματάρχη περίμεναν υπομονετικά την διαταγή του διοικητή τους για να ανοίξουν πυρ, κρυμμένοι σε κατάλληλα σημεία. Αυτή ήταν μια από τις πλέον αγαπημένες τακτικές των Γερμανών διοικητών μικρών μονάδων βαρέων τεθωρακισμένων. Μόλις δόθηκε το σύνθημα, τα Tiger άνοιξαν πυρ κατά των Σοβιετικών -και ταυτόχρονα ήταν σαν να άνοιξαν κυριολεκτικά οι πύλες της κόλασης για τους αιφνιδιασμένους Ρώσους. Μέχρι να πέσει η νύχτα, ολόκληρη η εχθρική μονάδα είχε καταστραφεί, με απώλεια μόνον ενός Tiger -που κι αυτό στην συνέχεια επανήλθε με την βοήθεια των έμπειρων Γερμανών μηχανικών.
Στις 28 Μαρτίου, ο Στράχβιτς, γνωστός πλέον ως "ο Σιδηρούς Κόμης" (der Panzergraf), έλαβε τα Ξίφη στον Σταυρό των Ιπποτών ως βράβευση για την πολύτιμη συμμετοχή του στην αντεπίθεση των Γερμανών προς ανακατάληψη του Χάρκοβο. Μέχρι τα τέλη εκείνου του μήνα, οι δυνάμεις του Ποπόφ καταστράφηκαν από την συνδυασμένη δράση τριών τεθωρακισμένων συγκροτημάτων (Panzer Kampfgruppen): Του Βιτ, του Μέγιερ (Kurt Adolf Wilhelm Meyer) ο οποίος είχε εγκλωβιστεί στο Χάρκοβο μετά την απομάκρυνση των δυνάμεων του Χάουσερ για να σωθεί τελικά από την επέμβαση του Βιτ, και του Πάιπερ (Joachim Peiper).
Στις 21 του μηνός το Χάρκοβο περιήλθε πάλι στα χέρια των Γερμανών, ενώ ο Πάιπερ κατευθυνόταν ήδη προς το Belgorod.
(συνέχεια στο 2ο μέρος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια των αναγνωστών και οι απόψεις τους δεν υιοθετούνται αναγκαστικά από τον κάτοχο αυτού του blog.